Open been | Ulcus cruris

Een ulcus cruris is een wond aan het onderbeen en wordt ook wel ‘open been’ genoemd. Dit type wond ontstaat als gevolg van een verstoring in de bloedsomloop. Om uit te leggen hoe dit gebeurt, moet u eerst wat weten over de gezonde anatomie van het lichaam: in het lichaam wordt het bloed vanuit het hart via de slagaderen door het lichaam naar alle weefsels gepompt. Vanuit de weefsels wordt het bloed door de aderen weer teruggepompt naar het hart.

Een open been ontstaat als de bloedtoevoer van of naar de benen is verstoord. Vaak vloeit het bloed niet meer goed naar het hart toe, waardoor er vocht (oedeem) in de onderbenen blijft staan. Op de langere termijn kan deze verstoorde bloedvoorziening van de aderen, wonden aan het onderbeen veroorzaken: dit heet ook wel een ulcus cruris venosum. Wanneer de bloedtoevoer in de slagaderen is verstoord, wordt er gesproken over een ulcus cruris arteriosum. Ook kunnen beide systemen tegelijk verstoord zijn. Vaak worden wonden aan het onderbeen veroorzaakt door kleine ongelukjes zoals stoten of kleine beschadigingen, maar doordat de bloedvaten niet in goede staat zijn, kunnen de gevolgen groot zijn. Ulcus cruris heeft vaak een langere tijd nodig om te genezen.

Hoe ontstaat een open been?

Een open been (ulcus cruris) ontstaat meestal doordat de bloedvaten in de benen niet meer goed werken. Het probleem zit meestal in de bloedafvoer, maar soms ook in de bloedaanvoer (vaatvernauwing of aderverkalking). Beide stoornissen zijn vaak al geruime tijd aanwezig voordat er problemen of een wond ontstaan. Er treden dan een aantal problemen op:

• De wand van de aders verslapt en de kleppen sluiten niet meer goed;
• Er stroomt minder bloed terug naar het hart en er blijft te veel bloed in het onderbeen. Dit verhoogt de druk in de bloedvaten;
• Er komt vocht in het been, omdat er vocht uit de bloedvaten lekt. Met als gevolg dat het onderbeen dikker wordt;
• De huid gaat strakker staan en verzwakt. Er komt een bruine of harde plek op (verkleuring);
• Er kan een scheurtje in de huid ontstaan.

Een stoornis aan de slagaderen betekent dat er minder bloed wordt aangevoerd en dat er te weinig zuurstof en voedingsstoffen in de weefsels komt. Het weefsel zal afsterven en tot pijnlijke plekken leiden die moeilijk genezen. Deze open plekken zitten vooral bij de tenen, voeten of buitenkant van het onderbeen of de enkels. Diabetes en roken zijn risicofactoren. Maar ook overgewicht, spataderen, trombose, hoge bloeddruk, hart- en vaatziekte, zwangerschap, huidaandoeningen en ouderdom.

Bij een stoornis aan de aderen functioneert de ‘kuitspierpomp’ minder goed. De kuitspieren knijpen tijdens het lopen het bloed niet meer goed omhoog. Er kunnen ook andere oorzaken zijn, zoals een vernauwing van de slagaders, een verwonding, een infectie of huidkanker. Vooral ouderen kunnen te maken krijgen met een open been. Ze lopen meer risico door aandoeningen als diabetes, hartfalen, reuma, hoge bloeddruk, spataderen en huidproblemen. Bovendien bewegen ze vaak minder.

Hoe ziet Ulcus Cruris eruit?

Bij een open been kunnen er één of meerdere wonden zijn op het onderbeen of rond de enkels. Voordat deze ontstaat zijn er al andere afwijkingen te zien zoals spataderen, bruine of witte verkleuringen, roodheid en vochtophopingen rond de enkels. Symptomen van ulcus cruris zijn:

• Divers van vorm, rond, ovaal of onregelmatig;
• Divers van kleur, rood, geel of zwart;
• De wond is bedekt met een korst;
• Vochtophoping (oedeem) en er kan ook vocht uit de wond komen;
• Enkels en het onderbeen worden dikker in de loop van de dag;
• Er kunnen tekenen van infectie zijn;
• Er kan een onaangename geur zijn in combinatie met pijn en jeuk.

Hoe behandel ik Ulcus Cruris – open been?

Een open been gaat niet vanzelf over en heeft behandeling nodig. Doel hiervan is de wond voorspoedig te laten genezen, het verminderen van pijn en nieuwe wonden voorkomen. Het belangrijkste is dat het vocht uit het been gaat. Een open been geneest vaak vanzelf als er minder vocht in het been zit. Soms is het nodig om eerst onderliggende problemen, zoals spataderen, te behandelen voordat een open been kan worden genezen. Meestal worden elastische steunkousen aangemeten om een nieuwe wond te voorkomen. De behandeling van ulcus cruris – open been kan bestaan uit: