Open been | Ulcus cruris
Een ulcus cruris is een wond aan het onderbeen en wordt in de volksmond ook wel ‘open been’ genoemd. Dit type wond ontstaat als gevolg van een verstoring in de bloedsomloop. Om uit te leggen hoe dit gebeurt, moet u eerst wat weten over de gezonde anatomie van het lichaam: in het lichaam wordt het bloed vanuit het hart via de slagaderen door het lichaam gepompt naar alle weefsels. Vanuit de weefsels wordt het bloed door de aderen weer teruggepompt naar het hart.
Een open been ontstaat als de bloedtoevoer van of naar de benen is verstoord. Vaak vloeit het bloed niet meer goed naar het hart toe, waardoor er vocht (oedeem) in de onderbenen blijft staan. Op de langere termijn kan deze verstoorde bloedvoorziening van de aderen, wonden aan het onderbeen veroorzaken: dit heet ook wel een ulcus cruris venosum. Wanneer de bloedtoevoer in de slagaderen is verstoord, wordt er gesproken over een ulcus cruris arteriosum. Ook kunnen beide systemen tegelijk verstoord zijn.
Vaak worden de wonden aan het onderbeen veroorzaakt door kleine ongelukjes zoals stoten of kleine beschadigingen, maar doordat de bloedvaten niet in goede staat zijn, kunnen de gevolgen groot zijn. Ulcus cruris heeft (zonder behandeling van het onderliggende vaatlijden) een slechte genezingstendens: dit betekent dat de wonden er vaak lange tijd over doen om te genezen.
Wat kunt u zelf doen om een open been te voorkomen?
In de aderen zitten kleppen die ervoor zorgen dat het bloed dat naar het hart toe wordt gepompt, niet terugstroomt naar beneden. Als hier een storing is sluiten de kleppen niet goed waardoor er vocht wordt vastgehouden in de onderbenen. Door uw onderbenen goed te bewegen en met name uw voeten goed af te wikkelen, verbetert u de sluiting van de kleppen. Zichtbare bloedvaten, spataderen en donkere huidverkleuringen op de onderbenen zijn de eerste symptomen van een open been.
Bij een ulcus cruris venosum is het belangrijk dat de onderbenen, na akkoord van de arts, worden gezwachteld met ambulante compressietherapie. Dit is strak zwachtelverband dat in twee richtingen om het onderbeen wordt gewonden, waardoor de kleppen in de bloedvaten weer tegen elkaar komen en het bloed beter terug kan stromen naar het hart. Op deze manier verdwijnt het vocht en kan de wond genezen. Het is hierbij belangrijk dat u voldoende loopt en beweegt. Ook moeten onder de zwachtels de juiste wondverband materialen aangebracht worden zodat de wond sneller kan genezen.
Soms is het nodig om eerst onderliggende problemen, zoals spataderen, te behandelen voordat een open been kan worden genezen. Meestal worden elastische steunkousen aangemeten om een nieuwe wond te voorkomen. Het is belangrijk om geen hoge hakken of pantoffels te dragen: de voeten moeten namelijk goed afwikkelen. Ook is het verstandig om uw benen omhoog te leggen als u stilzit.
Risicofactoren
Er zijn enkele risicofactoren voor het ontwikkelen van een open been. Dit zijn onder andere:
- Overgewicht
- Roken
- Spataderen
- Trombose
- Aderontstekingen
- Hoge bloeddruk
- Hart- en vaatziekten
- Zwangerschap
- Langdurig staan
- Erfelijke factoren
- Huidaandoeningen
- Diabetes mellitus
- Hogere leeftijd